Heb jij ook het gevoel dat alles steeds sneller gaat? Pakketbezorging, winterseizoen, inchecken in hotels, video’s afspelen, regenbuien, hardlopen (of gewoon lopen), ontbossing, glasvezel, wegen aanleggen, huizen bouwen en ga zo maar door. Het zal wel aan de leeftijd liggen, is misschien je eerste gedachte. Totdat je deze grafieken ziet. En je bewust wordt van het verandersignaal van de versnelling.
Het gevoel dat alles sneller gaat, wordt bevestigd door data. De grafieken laten weinig aan de verbeelding over. Ze komen uit het artikel The Trajectory of the Anthropocene: The Great Acceleration (Will Steffen et al., 2015). De Amerikaanse wetenschapper Sean Carroll gaat in deze podcast in op het artikel en op de vraag hoe de toekomst er uit kan gaan zien. Volgens hem is (technologische) innovatie de drijvende kracht achter de versnelling. Innovatie die mogelijk werd door een ongekende bevolkingsgroei (door de overgang van jagen naar landbouw) en met name de hoge bevolkingsdichtheid in steden. “The amount of innovation scales super linearly with population density”, aldus Carroll.
Kan die versnelling verder doorzetten? Komt er ooit een einde aan en hoe dan? De opties voor de toekomst bespreekt Sean Carroll ook in zijn podcast. Hij legt uit dat aan exponentiële groei altijd een einde komt. “Exponential growth never truly continues. There’s nothing in nature that grows exponentially forever with the possible exception of the universe itself.” De groei kan dus doorzetten, maar niet exponentieel. Een andere mogelijkheid is dat de versnelling juist nog verder toeneemt tot ongekende hoogte. In dat geval gaan we volgens Carroll mogelijk richting een zogenaamde singulariteit. Dat is een omslagpunt waarbij de (technologische) versnelling door het dak gaat, waarna je ineens in een andere werkelijkheid zit en niets meer hetzelfde is. Het ontstaan van kunstmatige superintelligentie (een oncontroleerbare explosie van intelligentie in computers met mogelijk grote en existentiële gevolgen voor de mensheid) wordt wel als zo’n omslagpunt gezien. Carroll trekt hier een interessante parallel met het natuurkundige begrip faseovergang (uit de thermodynamica). Dit is de overgang bij stoffen van bijvoorbeeld een vloeibare vorm naar een gasvorm of vaste vorm (denk maar aan water). Op de afbeelding zie je rechts de faseovergang bij propaan van vloeibaar naar gas. Die overgang gaat niet geleidelijk, maar vindt net als bij een singulariteit abrupt plaats, waarna er een nieuwe werkelijkheid is met nieuwe eigenschappen (de gasvorm). In het verlengde van singulariteit en faseovergang ligt ook het zogenaamde tipping point, een punt waarop er een significante en niet te stoppen verandering optreedt. In de klimaatwetenschap is dat bijvoorbeeld het punt waarop de klimaatopwarming nog eens extra kan gaan versnellen en een ongekende impact kan hebben op de mensheid.
Hoe gaat de versnelling nu in de toekomst verder? Als technologische innovatie de drijvende kracht is, zal de versnelling doorzetten. Voorlopig groeit de wereldbevolking immers nog en hebben steden een sterk aanzuigende werking (let vooral op de Afrikaanse steden). Meer concentratie betekent meer innovatie. En stel nu dat we inderdaad richting een singulariteit bewegen en plotseling naar een andere fase overgaan, wat zit er dan aan de andere kant van die piek in de grafiek? Hoe ziet die nieuwe wereld er uit? Is dat een wereld die wordt beheerst door een superintelligent wezen dat rücksichtslos alles in paperclips verandert (een grappig en tegelijk duister scenario van de filosoof Nick Bostrom)? Of gaan we juist op weg naar een positief toekomstscenario van een hoogtechnologische samenleving met slimme oplossingen voor al onze huidige crisissen? Sean Carroll sluit zijn podcast af met de woorden: “I hope that we collectively choose the wise optimistic path.” Daar sluit ik me van harte bij aan.
(De afbeelding bij deze blogpost is een compilatie van grafieken op deze site.)
Verandersignalen 